شرایط پرداخت دیه برای قصاص
آیا برای قصاص قاتل باید دیه بدهیم؟
علاوه بر شرایط لازم برای قصاص قاتل، شرط مهم دیگری نیز برای قصاص قاتل وجود دارد و آن پرداخت مابه التفاوت مجازات اعدام است. به همین منظور در این قسمت قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که آیا برای قصاص باید به او یا خانواده اش دیه داده شود؟
شاید در ابتدا کمی عجیب باشد که چرا باید برای قصاص به خانواده یا ورثه قاتل دیه داد. اما پرداخت مابه التفاوت دیه به قاتل به این دلیل است که گاهی مقتول نسبت به قاتل دیه کمتری دارد. مثلاً بر اساس قانون مجازات اسلامی دیه زن نصف دیه مرد است. به همین دلیل طبق ماده 382 این قانون، اگر زن مسلمان عمداً کشته شود و قاتل مرد مسلمان باشد، باید قبل از قصاص، نصف دیه کامل مرد به دم مقتول پرداخت شود.
ضمناً اگر چند نفر عمداً با مشارکت خود یک نفر را کشته باشند، هر چند همه آنها قابل قصاص باشند، هر یک فقط به اندازه سهم خود مسئول قتل است. به عنوان مثال، اگر دو نفر یک نفر را بکشند، هر فرد تنها مسئول نیمی از قتل است. به همین دلیل خانواده مقتول می توانند درخواست کنند که فقط یکی از آنها قصاص و اعدام شود و مابه التفاوت مجازات اعدام توسط مرتکب دیگری که قصاص نمی شود پرداخت شود.
اما در صورت تمایل اولیای دم می توانند از هر دو مجرم تقاضای قصاص کنند. اما در این صورت باید مابه التفاوت دیه هر کدام را نیز بپردازند. در این مثال چون دو نفر برای قتل یک نفر اعدام می شوند، به عنوان مابه التفاوت دیه باید به خانواده دو قاتل دیه کامل پرداخت شود. (برای هر کدام نصف فدیه یک انسان کامل).
پرداخت دیه قصاص قاتل یا پرداخت مابه التفاوت دیه نیز در مورد دیگری مطرح است و آن زمانی است که عده ای از اولیای دم خواهان قصاص و برخی دیگر بدون دریافت دیه می خواهند دیه یا رضایت بگیرند. به عبارت دیگر حق قصاص چند نفر را داشته باشد و بر اعدام یا دریافت دیه از قاتل توافق نداشته باشد.
در این صورت، شخص خواهان قصاص باید ابتدا سهم دیه دیگری را که می خواهد دیه بگیرد، بپردازد. اگر اولیای دم بخواهند به جای قصاص دیه بگیرند باید این تفاوت دیه به آنها پرداخت شود و اگر بخواهند بدون مطالبه دیه بخشیده شوند مابه التفاوت دیه به مرتکب تعلق می گیرد.
لازم به ذکر است در صورتی که بستگان مقتول تمکن مالی لازم برای پرداخت دیه اعدام قاتل را نداشته باشند و یا قتل موجب جریحه دار شدن احساسات و عواطف عمومی شود، با درخواست دادستان و موافقت رئیس قوه قضاییه. قوه قضائیه، این مبلغ قربانی را بیت المال پرداخت می کند.